Onbekend maakt onbemind; samenstelling van schoolafval


Jong geleerd is oud gedaan. PO scholen (primair onderwijs) is daarom een belangrijke doelgroep voor de afdeling Afval Circulair van Rijkswaterstaat bij het in kaart brengen van afvalscheiding, preventie en educatie. Inzicht in de samenstelling en hoeveelheden van afvalstromen is een essentiële stap om grip te krijgen op het verminderen en voorkomen van afval. Sorteeranalyses bij 9 lagere scholen bieden de eerste inzichten en aanknopingspunten.

Aantal steekproefgebieden, metingen en hoeveelheden afval

Bij negen verschillende scholen zijn sorteeranalyses uitgevoerd waarbij naast de samenstelling ook de hoeveelheid ingezameld afval van één week is vastgesteld. In totaal werden drie metingen per school uitgevoerd.

De 9 scholen zijn onderverdeeld in 3 groepen:

  • 3 scholen zonder gescheiden inzameling en zonder afvalpreventie
  • 2 scholen met alleen gescheiden inzameling
  • 4 scholen die actief aan afvalpreventie doen in combinatie met gescheiden afvalinzameling. Een voorbeeld van een preventiemaatregel is het verstrekken van doppers om zo het gebruik van drinkpakjes te verminderen.

Op iedere school is al het vrijkomende afval van één week gesorteerd, en dat 3 weken lang. Bij de scholen die nog niet aan afvalscheiding doen was dit alleen restafval en papier. Bij de scholen die wel afval scheiden ging het om restafval, papier, PMD* en GFT*. De scholen hebben hun afval zelf in zakken verzameld, die telkens na één week zijn opgehaald. Het afval van alle 9 scholen is iedere week, dus op 3 momenten, geanalyseerd.

Gesorteerde componenten

Het ingezamelde afval is telkens gesorteerd volgens ondersattand overzicht (lees van boven naar beneden)
Restafval PMD GFT Papier

GFT

Subanalyse:

  • GF*-afval incl. etensresten
  • Tuinafval
Kunststof verpakkingen Groente- en fruitafval (incl. etensresten) Print en kopieerpapier

Papier en karton

Subanalyse:

  • Drukwerk, kranten, tijdschriften
  • Karton
Metalen verpakkingen Tuinafval Overig drukwerk, kranten en tijdschriften

Kunststoffen

Subanalyse:

  • Kunststof verpakkingen (incl. beschrijving)
  • Overige kunststoffen
Drankkartons Vervuiling Karton
Blikjes Inzamelzakken Vervuiling
Overig

*PMD=Plastic,Metaal,Drankenkartons; GFT=Groente,Fruit,Tuinafval; GF=Groente,Fruitafval

Resultaten

Algemeen

Alle 9 scholen houden glas, cartridges, batterijen en grof afval apart en brengen dat zelf weg naar diverse voorzieningen in de gemeente: glasbakken, winkels of de milieustraat.

Bij 7 scholen wordt door de gemeentelijke inzameldienst of namens de gemeente ingezameld. Bij 2 gemeenten, waar geen gescheiden inzameling plaatsvindt, zamelt een particuliere inzamelaar in.

Hoeveelheden ingezameld afval

De hoeveelheden ingezameld afval en het aantal scholen zijn beperkt (drie weken, 9 scholen) en geven een eerste indicatie. Toevalligheden kunnen een rol spelen en de resultaten zijn geen afspiegeling van alle PO scholen.

Totale afvalaanbod per school in kilogram per leerling op jaarbasis

School

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Afvalscheiding

nee

nee

nee

ja

ja

ja

ja

ja

ja

Preventie

nee

nee

nee

nee

nee

ja

ja

ja

ja

Restafval

8

4

15

1

3

3

4

3

2

Papier

2

1

11

1

4

3

4

9

4

GFT

nvt

nvt

nvt

3

5

3

5

4

2

PMD

nvt

nvt

nvt

1

1

1

1

1

1

Totaal

10

5

27

6

13

10

14

17

9

Grote variatie, kleine steekproef

We zien een grote variatie in de totale hoeveelheid afval die op een school vrijkomt. De school met 27 kilogram per leerling op jaarbasis lijkt een uitschieter (grote opruiming geweest met veel houtafval en veel papierafval lijkt de oorzaak).

Het aantal scholen waar de sorteeranalyse is uitgevoerd is klein, dit maakt de betrouwbaarheid van de resultaten onzeker. Toch hebben we op basis van de resultaten gekeken welke aanknopingspunten er zijn.

Afvalscheiden levert waardevolle grondstoffen

Op scholen waar geen afval gescheiden wordt bestaat het restafval nog voor een groot deel uit GFT-afval, papier, kunststoffen en drankkartons. Bij scholen met gescheiden inzameling ligt het aandeel van hierboven genoemde afvalstromen in het restafval fors lager. Op alle scholen is toch nog een kleine verbetering mogelijk.

Hygiënische doekjes vervuilen papierstroom

De vervuiling van papier is het hoogst bij scholen met afvalscheiding én afvalpreventie. De vervuiling bestaat voornamelijk uit ‘hygiënisch papier’ zoals papieren handdoekjes, tissues en zakdoekjes. Eenmaal gebruikt horen deze niet bij het oud papier maar bij het restafval. Deze vervuiling ontstaat waarschijnlijk door onwetendheid; de bedoeling is goed.

Schone GFT-stroom

De scholen die GFT scheiden leveren allemaal een erg schone GFT-fractie aan. In alle gevallen bevat het GFT-afval voornamelijk groente- en fruitafval en etensresten . Bij de scholen zonder afvalscheiding bestaat het restafval voor een groot deel uit afvalstromen die gescheiden zouden kunnen worden, met name GFT-afval.

PMD scheiden best ingewikkeld

De scheidingsregels voor PMD lijken het moeilijkst. Bij alle scholen die PMD scheiden is redelijk veel vervuiling aangetroffen, deze bestaat uit o.a.: stiften, ballonnen, zakjes met een aluminium laagje aan de binnenzijde, geplastificeerd papier, speelgoed, aluminium en zakdoekjes. Hier lijkt de bedoeling goed, maar ontbreekt het aan kennis.

Preventie resulteert in minder drankenkartons

Op scholen waar actief aan afvalpreventie wordt gedaan zien we minder drankkartons in het PMD dan bij scholen waar niet aan preventie wordt gedaan. Op deze scholen wordt het meenemen van drankverpakkingen ontmoedigd.

We zien in de resultaten geen direct verband tussen actieve preventie en aanbod van minder afval. We zien geen wezenlijke verschillen in de hoeveelheid GFT- en PMD die vrijkomt op scholen met- of zonder afvalpreventie. De hoeveelheden ingezameld papier lijken wel iets hoger bij de scholen die aandacht voor preventie hebben.

Kortom

Gescheiden inzameling van GFT-afval en PMD is goed mogelijk op scholen en bewezen succesvol. Dit levert op basisscholen schone gescheiden afvalstromen op. Naast een positief milieueffect kan de school hiermee ook haar voorbeeldfunctie invullen. Gemeenten vragen de leerlingen en hun ouders thuis netjes te scheiden, waarom dan niet ook op scholen? De sorteeranalyses bieden een eerste onderbouwing hiervoor.

Voor meer betrouwbare resultaten is langere monitoring bij meer scholen nodig. Betere scheidingsresultaten zijn te behalen door de juiste kennis: Gebruikt ‘hygiënisch papier’ zoals papieren handdoekjes, tissues en zakdoekjes horen niet bij het oud papier. Aandacht voor PMD scheiden , wat mag er wel en niet in de PMD-bak) is nodig voor een goed resultaat.


Inzamelbakken in de klas

Bakken in de klas voor restafval, GFT-afval, papier en PMD

GF afval uit de klas

Groente- en fruitafval uit de klas

Belangrijke leerpunten

  • Gebruikt ‘hygiënisch papier’ zoals papieren handdoekjes, tissues en zakdoekjes horen niet bij het oud papier
  • Het scheiden van GF in de klas levert een mooie schone en waardevolle fractie
  • Aandacht voor PMD scheiden is nodig voor een goed resultaat (wat mag er wel in niet bij PMD?)