Zwolle: Samen innovatief aanbesteden voor meer circulariteit


De gemeente Zwolle heeft samen met de zorginstelling Dimence en vakschool Cibap een Europese aanbesteding opgezet voor de inzameling, transport en verwerking van al hun afvalstromen. Belangrijkste doel is om een gezamelijke logistieke route te maken en meer volume te creëren. Een gezamenlijke aanbesteding biedt direct kans om een professionaliseringsslag te maken.

Samenwerking tussen organisaties met bedrijfsafval

Vanuit de gemeente Zwolle heeft de afdeling Services de facilitaire contracten onder haar hoede. De gemeente is penvoerder en verzorgt de inhuur van expertise en het organiseren van bijeenkomsten. Bij de gemeente Zwolle en het Cibap betreft het alle panden en bij Dimence gaan in eerste instantie twee panden mee in de aanbesteding. Cibap en Dimence zijn aangehaakt na een informatiebijeenkomst van de gemeente. De drie organisaties hebben verschillende specifieke afvalstromen, maar soms ook dezelfde: kantoorpanden hebben vrijwel allemaal vergelijkbare afvalstromen, dus er kunnen lessen geleerd worden die ook voor andere organisaties toepasbaar zijn.

Wat doen we anders?

Het gaat om bedrijfsafval aanbesteden met de zogeheten “Rapid Impact Contracting”-methode, wat inhoudt dat je selecteert op basis van ambitie en visie, en daarna pas de oplossing ontwerpt. Ontwerp- en selectiefase worden dus omgedraaid. In plaats van een programma van eisen is gekozen voor een ambitiedocument, waarin vier ambities staan beschreven die zijn afgeleid van de SDG’s: (in volgorde van belangrijkheid)

  1. Afval als grondstof,
  2. Fatsoenlijke banen en economische groei,
  3. Duurzame consumptie en productie,
  4. Partnerschap.

Aanbieders zullen de samenwerking moeten zoeken in een consortium, want de gedachte bestaat dat geen enkele partij gespecialiseerd is in alle facetten. Inschrijven gebeurt op basis van competenties op bedrijfsniveau. Hiermee is het aanbestedingstraject langer dan gemiddeld en daarmee niet ‘rapid’ zoals de methode zou suggereren. De gemeente vraagt aan het winnende consortium om met mijlpalen de partners te informeren omdat op voorhand alle oplossingen niet bekend zijn. Hierin staat voorop dat verschillende samenwerkingen ontstaan om ‘cirkels te sluiten’ met leveranciers en medewerkers om impact te bepalen bij de inkoop en het gebruik van grondstoffen. Maar wat is de beste oplossing voor iedere grondstoffenstroom? De ene partij kan wellicht iets met de koffiebekers, de ander weer met het papier. Zijn daar dan ook de aparte inzamelbakken voor beschikbaar? Het kan dus ook betekenen dat de gemeente Zwolle andere stromen gaat inzamelen. Hiervoor zijn misschien andere inzamelvoorzieningen nodig.

Meerwaarde van en voor vakschool Cibap

Voor het Cibap geldt dat zij specifieke stromen zoals o.a. resthout heeft. Deze aanbesteding biedt de kans voor Cibap om van hun eigen afval weer een product maken. De directie van het Cibap was daarom ook direct heel positief. Daarnaast worden de  studenten zelf ook betrokken bij het project. Hiermee ontstaat een win-winsituatie, ook naar de buitenwereld toe. Studenten kunnen bijvoorbeeld de eigen afvalbakken ontwerpen en maken van afval kunst dat in ieder geval een plek krijgt in het stadhuis.

Basisscholen doen (nog) niet mee

Er is nog gekeken naar andere partijen die mee konden doen met de aanbesteding, waaronder basisscholen. In gesprekken met de scholen bleek dat inzamelaar ROVA de grondstoffen gft en pmd  gratis ophaalt bij scholen in de huishoudelijke route. Voor restafval sluiten de scholen een contract met een commerciële afvalinzamelaar.  Het is daarom niet interessant voor scholen om zich aan te sluiten bij de aanbesteding. De gemeente blijft wel meedenken in het faciliteren van afval scheiden op scholen. Ze houdt voorlopig de stelregel aan: “als je als school een kantine hebt, dan spreken we over bedrijfsafval. Basisscholen hebben geen kantine dus hun afval mag met het huishoudelijk afval mee.”

Investeringen de tijd geven

De gemeente Zwolle en haar partners hebben gekozen voor een contract van 4 jaar, met optioneel 2 keer 2 jaar verlenging. Dit maakt het mogelijk om andere partijen na 4 jaar te laten aansluiten en tegelijkertijd geeft het aanbieders de ruimte om investeringen te doen. De verandering van lineair naar circulair is complex. Perspectief en terugverdientijd bieden is belangrijk. De gemeente verwacht geld te besparen, doordat minder restafval wordt verbrand.


Foto Erik van Eerten

“Het kost veel inspanning om partijen bij elkaar te brengen en daadwerkelijk denken in circulaire processen vraagt veel. Het blijft een grote uitdaging. De organisaties moeten zelf ook aan de slag, ” – Erik van Eerten, Adviseur Facilitair & Circulaire Economie, gemeente Zwolle (foto boven)