OSCAR helpt ook achter de voordeur

Oscar Circulair is een dochteronderneming van Bureau 8080, een advies- en projectmanagementbureau op het gebied van duurzaamheid. Oprichters Jan Willem van Bokhorst en Remco Wagemakers werden in 2019 benaderd door ondernemers op de Westergas in Amsterdam. Op het Westergasterrein zitten zeer diverse ondernemingen: van restaurants en koffietentjes tot een hotel, een filmhuis en een tv-studio. Ook zijn er regelmatig evenementen en festivals. ‘De ondernemers wilden graag een oplossing voor de afvalproblematiek op het terrein’, vertelt Van Bokhorst. ‘Eerdere pogingen om dit aan te pakken waren niet gelukt: ondernemers waren ontevreden over de dienstverlening, er waren veel vervoersbewegingen en er werd weinig afval gescheiden. We hadden nooit de droom om een afvalbedrijf te beginnen, maar ons werk richt zich wel op binnenstedelijke transitie. En dus zagen we hier een kans.’

Drie elementen

Oscar haalt hier één of soms zelfs twee keer per dag het afval op. Maar ze doen nog veel meer dan dat: ‘Oscar is gestoeld op drie elementen. We proberen het percentage restafval te verminderen, we willen het aantal vervoersbewegingen terugbrengen en we werken aan een hogere mate van bewustwording bij ondernemers en medewerkers’, aldus Van Bokhorst. Het werk van Oscar begint bij de first mile van afval, zoals de mannen het noemen. Van Bokhorst: ‘Met andere woorden: wat gebeurt er achter de voordeur, voordat afval in een bak belandt? Daar beginnen we. Daar werken we aan bewustwording, door middel van bijeenkomsten over afvalstromen, flyers over hoe je moet inzamelen en kwartaalgesprekken met data zodat ondernemers inzage hebben in wat ze weggooien. Allemaal gericht op het verminderen van restafval.’ Zijn collega Wagemakers vult aan: ‘Het afval gaat letterlijk door onze handen. We hebben daardoor veel inzicht in wat er wordt weggegooid. Als je ziet dat die mooie, wat duurdere composteerbare rietjes gewoon bij het restafval belanden, gaat er iets mis. Dan kun je ingrijpen.’

"Het ophalen van waardevolle grondstoffen is laag geprijsd, en dat van restafval is hoger. Dus hoe beter je scheidt, hoe lager je rekening uitvalt."

Prijsprikkel werkt

Het model van Oscar bevat een zogenoemde ‘prijsprikkel’. ‘Dat betekent dat het ophalen van waardevolle grondstoffen laag is geprijsd, en restafval hoger. Dus hoe beter je scheidt, hoe lager je rekening uitvalt. Uit onderzoek blijkt dat bij 80 procent van de deelnemers de kosten door goed scheiden omlaag zijn gegaan’, zegt Van Bokhorst. Oscar doet aan fijnmazige inzameling, oftewel het team haalt veel verschillende afvalstromen op: restafval, glas, pmd, oudpapier/karton en organisch afval (swill). ‘Maar het is eigenlijk echt maatwerk’, zegt Wagemakers. ‘Inmiddels hebben we ook alweer zo’n tien substromen, zoals grofvuil en oud ijzer. En als de fietsenwinkel ineens allerlei oude banden heeft, dan halen we die ook op. Ons voordeel is dat we snel kunnen schakelen, omdat we nauw contact hebben met de ondernemers. Dat is efficiënt. Bij traditionele afvalinzamelaars zou dit automatisch meer vervoersbewegingen betekenen. Wij hoeven geen apart wagentje te sturen, we rijden toch al elke dag over het terrein.’

Treintje

En dat rijden gebeurt ‘schoon’: de voertuigen waarmee Oscar het afval inzamelt zijn zero-emissie. Van Bokhorst: ‘Een student of een medewerker van zorginstelling Cordaan rijdt met een elektrisch golfkarretje rond. Daarachter hangen vijf of zeven aanhangers voor de aparte afvalstromen. Dat treintje rijdt van de hub, zeg maar ons hoofdkantoor in het gebied, naar het terrein en weer terug. Van de hub gaat het in grote hoeveelheden naar de afvalverwerker in de buurt. Zo houden we het aantal bewegingen laag.’

Voordelen

Deze nieuwe aanpak is succesvol. Het gemiddeld percentage restafval van alle aangesloten ondernemers daalde van 53% naar 22% en er zijn 75 minder zware vervoersbewegingen per maand op het terrein nodig. ‘We zien ook dat we op andere punten voordelen behalen’, merkt Wagemakers op. ‘Punten die minder makkelijk in geld of getallen zijn uit te drukken, maar wel bijdragen aan de leefbaarheid in het gebied. Zo is er sinds Oscar ook minder zwerfafval op de Westergas. En panden hebben niet meer tig afvalbakken naast het pand staan, want we halen alles dezelfde dag op. Dat ziet er toch beter uit.’

In beweging

In het voorjaar gaat Oscar ook aan de slag in Olympisch Stadion en omgeving. De komende jaren willen de mannen daar nog drie gebieden aan toevoegen. Van Bokhorst: ‘Zo hopen we de traditionele afvalmarkt in beweging te krijgen. Dat valt niet mee: het is net een olietanker. Maar er zijn grote doelen gesteld voor 2030 en 2050 op het gebied van circulariteit en we zijn er nog lang niet. Met Oscar proberen we een slag te slaan.’