De Zero Waste Expeditie

“Een vaak gehoord excuus in de cultuursector is dat een duurzame bedrijfsvoering teveel geld kost. Terwijl instellingen juist geld kunnen bespáren als ze afval goed scheiden”, zegt Remco Wagemakers van Bureau 8080, een adviesbureau op het gebied van cultuur en duurzaamheid. Dat bureau ontwikkelde in opdracht van Rijkswaterstaat de Zero Waste expeditie. Deze online tool neemt organisaties bij de hand en levert een concreet plan van aanpak op.

Winst én besparing

Zowel voor het milieu als de portemonnee van culturele instellingen kan de tool winst opleveren. Een simpel sommetje laat dat zien: gemiddeld staat er jaarlijks op de afvalrekening van culturele instellingen een bedrag van 10.000 tot 30.000 euro. “Een derde van dat bedrag gaat naar de verwerkingskosten van restafval. Als je bewust inkoopt en je afval netjes scheidt, heb je geen restafval meer en bespaar je dat bedrag. Dan heb je een winst van minimaal 3.300 euro per jaar”, zegt Wagemakers. “Dat geld kan mooi besteed worden aan culturele doeleinden.”

En dat weten theater Maaspoort en het Museon. Beide instellingen deden mee aan de Zero Waste Expeditie en schrokken: ze troffen erg veel plastic, koffiebekers, maar voornamelijk etensresten aan in het restafval. Hoe pakten de twee organisaties dit vervolgens aan?

Het roer om voor Maaspoort

“De expeditie heeft onze ogen wel geopend. We dachten dat we al goed bezig waren”, zegt locatiemanager Ton Lamberts van theater Maaspoort in Venlo. “Maar dat viel vies tegen. We schrokken ons rot toen we de afvalzakken uit het restaurant opentrokken.” Tijdens de expeditie maak je met een groep collega’s een sorteeranalyse. Dat houdt in: handschoenen aan en afvalzakken open scheuren. Handmatig sorteer je met elkaar het restafval in verschillende bakken, zodat op het einde duidelijk is wat er allemaal in het restafval zat. De tool adviseert expliciet om de sorteeranalyse met collega’s uit het hele bedrijf te doen – van elke afdeling een vertegenwoordiger. Zo ontstaat er direct draagvlak binnen de hele organisatie. “Het is de beste manier om alle medewerkers in één klap bewust te laten worden van hoe we ervoor staan”, zegt Lamberts. “Iedereen ziet meteen dat het afvalbeleid anders moet en trekt conclusies vanuit zijn eigen functie. Zo bedacht marketing dat we straks goed naar onze gasten moeten communiceren dat we meerdere afvalbakken hebben in onze foyers.”

Ruimtegebrek

Met 75.000 bezoekers per jaar heeft Maaspoort veel afval te verstouwen. En dat vergt ruimte. Want waar laat je het afval en de bakken allemaal? Lamberts: “Dit is momenteel ons grootste probleem. Buiten hebben we genoeg ruimte voor containers, maar binnen is het lastig. De keukens van onze restaurants zijn te klein om er nog allemaal afvalbakken bij te zetten. Daar moeten we nog een oplossing voor verzinnen. Ik raad aan om bij een nieuwbouwproject vanaf het begin het scheidingsproces mee te nemen.” Ook in de foyer van Maaspoort komen meerdere prullenbakken. Of Lamberts dat mooi vindt? Niet bepaald. Daarom laten ze speciaal prullenbakken maken die passen in de styling van het gebouw.

GFT ophalen

Een andere kink in de kabel voor het theater: geen enkele afvalverwerker in en rond Venlo haalt gft bij bedrijven op. Lamberts: “We zijn toen gaan praten met afvalbedrijf Van Kaathoven. Zij zagen gelukkig het belang in van ons voorstel, maar moesten wel goed nadenken over het vervoer van al dat gft- en swill-afval.” De samenwerking tussen beide partijen verliep goed. Lamberts hoopt nog voor de zomer al de eerste stappen te kunnen zetten.

De juiste mindset in Museon

Ondertussen timmert museum Museon in Den Haag ook hard aan de weg. “Om al je medewerkers zo ver te krijgen dat ze hun afval netjes in verschillende bakken doen, moet je voor goede faciliteiten zorgen”, zegt Edwin van der Hout, hoofd facilities van het Museon. Bij alle kantoorblokken komen binnenkort afvalscheidingsbakken voor gft, papier, PMD en restafval. De koffiedrap wordt apart ingezameld; daar worden producten als notitieblokken en pallets van gemaakt. Van der Hout: “Ik verwacht weinig problemen. De mensen die hier werken zijn natuurgericht en enthousiast over de plannen. Een klein deel zal ik moeten overtuigen om mee te doen. Ik ga de komende maanden in ieder geval de afvalbakken nalopen en eventueel teams erop aanspreken als er afval in de verkeerde bak zit.”

Een groen imago is voordelig

Het Museon heeft als populair wetenschappelijk museum natuur hoog in het vaandel staan. “Er komen hier veel scholieren over de vloer”, zegt Van der Hout. “Wij willen hen graag laten zien wat het betekent om duurzaam te zijn en te handelen.” Daarbij geldt het motto: practice what you preach. De instelling wil daarom niet alleen ín het museum, maar ook op kantoor beter gaan scheiden. “De directie heeft de ambitie om een van de duurzaamste musea te worden.”

Een groen imago is sowieso voordelig. Bedrijven willen evenementen steeds vaker op groene locaties laten plaatsvinden. “Als jij een event op duurzame wijze kan hosten, ben je een aantrekkelijke partij. En dat is fijn als je afhankelijk bent van die externe inkomsten,” aldus Wagemakers. “Daarbij wordt het culturele publiek ook steeds mondiger. Zij vragen naar duurzaamheid en dan moet je wel antwoord kunnen geven.”

Hebben gemeenten een rol?

Gemeenten zijn een belangrijke samenwerkingspartner voor de cultuurinstellingen en andersom. Cultuurinstellingen vervullen een maatschappelijke rol en kunnen een creatief platform bieden. Ook wordt vaak het onderkomen gehuurd van een gemeente. De lijntjes zijn dan ook kort. “Gemeenten kunnen cultuurinstellingen stimuleren om met afvalpreventie en -scheiding aan de slag te gaan. Door kennis, faciliteiten en (beperkte) financiële middelen beschikbaar te stellen of mee te denken met logistieke uitdagingen. En ze kunnen eisen stellen aan het organiseren van duurzame evenementen. Hiermee creëer je een spin-off effect want de bereidheid in de culturele sector om met het thema aan de slag te gaan is groot”, aldus Johanna Minnaard van Rijkswaterstaat.

Grijp deze kans!

Vanwege het succes bieden we gemeenten nu de kans om binnen hun eigen gemeente de culturele instellingen te laten werken met de zero waste tool. Vanuit VANG buitenshuis nemen we het merendeel van de projectkosten op ons. Met een geringe bijdrage van gemeenten krijgen culturele instellingen professionele begeleiding om hun bedrijfsvoering afvalvrij te maken.

Meer weten? Neem snel contact op met johanna.minnaard@rws.nl

De online tool is kosteloos te gebruiken.