Verslag mini-symposium logistiek
Op 7 november 2018 organiseerde Rijkswaterstaat in Utrecht het mini-symposium slimme logistiek bedrijfsafval. Aanwezig: een vijftigtal professionals die op verschillende manieren te maken hebben met afval en logistiek in hun werkveld.
Het onderwerp staat stevig in de belangstelling, blijkt uit de verschillende initiatieven die in het land plaatsvinden. Gemeenten, private- en publieke inzamelaars, start-ups, gebiedsmanagers en ondernemerscollectieven: vanuit veel verschillende achtergronden is er aandacht voor de logistiek van bedrijfsafval. Het doel van het symposium was dan ook om een inkijkje te geven in de verschillende ontwikkelingen en initiatieven en met elkaar het gesprek aangaan over de toekomst van de logistiek van bedrijfsafval.
Vanuit onderzoeksperspectief trapte Simon de Rijke, onderzoeker circulaire stadslogistiek aan de Hogeschool van Amsterdam af. Hij schetste de problematiek rondom de logistiek van bedrijfsafval in Amsterdam: een drukbevolkt gebied waar maar liefst 41 verschillende inzamelaars voor veel transportbewegingen zorgen, met verschillende ongewenste effecten: alle dagen van de week afval aan straat, opstoppingen, schade aan infrastructuur, onveilige verkeerssituaties, geluidsoverlast, luchtvervuiling en een onbenut potentieel voor de circulaire economie. Hij vraagt zich hierbij af: is het niet vreemd dat in de afvalwereld, waarbij alles draait om het zo goed mogelijk benutten van de waarde van materiaalstromen, er zo inefficiënt wordt omgegaan met de logistiek van deze stromen? Door middel van een aantal voorbeelden laat hij zien dat het ook anders kan. In Amsterdam hebben een aantal ondernemers en instellingen de handen ineen geslagen om de hoeveelheid transportbewegingen te verminderen, waarbij ook het aandeel gescheiden ingezameld afval is vergroot. Deze initiatieven kostten veel energie en commitment, waardoor het nemen van initiatief niet voor in elke situatie vanzelfsprekend is. Om een grootschalige verandering te realiseren moet de afvalsector toe naar nieuwe businessmodellen met flexibele netwerken, passend vervoer en slimmere data. Al deze veranderingen vragen veel veranderingen van de sector, maar bovenal: zijn wij bereid om de taart te herverdelen om nieuwe businessmodellen mogelijk te maken?
Als tweede spreker was Jacobine Meijer (Rijkswaterstaat), programmamanager VANG Buitenshuis aan de beurt. Zij schetste de het potentieel van bedrijfsafval voor de circulaire economie en welke knelpunten er op dit moment zijn voor het beter scheiden van bedrijfsafvalstromen. Het betreft hier knelpunten in zowel wet- en regelgeving, maar ook praktische en organisatorische knelpunten. Logistiek is er hier één van. In het kader van het programma Nederland Circulair in 2050 wordt aan de verschillende knelpunten gewerkt. Ze nodigt op het mini-symposium alle betrokkenen uit om mee te denken en te doen rondom het zoeken naar een oplossing voor het logistieke knelpunt.
Philip Troost lichtte zijn bedrijf GroenCollect toe, een innovatieve startup waarbij draait om het kleinschalig en hoogfrequent inzamelen van organisch afval. Dit wordt gedaan met de inzet van personeel ‘met afstand tot de arbeidsmarkt’ en door middel van kleine elektrische voertuigen. Nu vooral met als doel het opwekken van biogas, maar het groter doel is het vormen van een bio-hub waarbij naast energie ook producten en kennis de output zijn.
Na de pauze lichtte Paul van der Linde van Transport en Logistiek Nederland de totstandkoming en de eerste resultaten van de pilot in Haarlem toe, waarbij verschillende private afvalinzamelaars samenwerken met de publieke inzamelaar Spaarnelanden. Hierbij worden het aantal vervoersbewegingen in de binnenstad van Haarlem terug gedrongen. Dit ging niet zonder slag of stoot, want de totstandkoming van de pilot was een delicaat en intensief proces. Hij roept gemeenten dan ook op om eerst de resultaten in Haarlem af te wachten, voor ze zelf aan de slag gaan.
Daar dacht de gemeente Amsterdam anders over: Anita Numan en Remco Wagenmakers lichtten hun plannen met de Negen Straatjes toe, waar het de bedoeling is dat het afval van bedrijven in het gebied per 1 augustus 2019 samen met huishoudelijk afval door één inzamelaar wordt ingezameld. Hiervoor wil de gemeente een aanbesteding uitschrijven om beide stromen te laten inzamelen door een marktpartij. Normaal gesproken heeft een gemeente geen zeggenschap over bedrijfsafval en is een aanbesteding dus niet aan de orde. Dit wil de gemeente ondervangen door gebruik te maken van de wettelijke experimenteerruimte die de Crisis- en herstelwet biedt, en dus een regierol pakken in het bedrijfsafval. Er moeten nog verschillende vraagstukken getackled worden, bijvoorbeeld: wat nu als de markt niet geïnteresseerd is de aanbesteding, bijvoorbeeld door het ontbreken van een goede businesscase? Gaat de gemeente dan zelf inzamelen en is dat dan geen oneigenlijke concurrentie door een overheid? Interessante vragen, die later in de ochtend ook nog aan bod kwamen tijdens de paneldiscussie.
Als laatste kwam Rinse van der Woude aan het woord. Met zijn bedrijf City Hub is hij bezig met een innovatieve bestorming van de markt voor ‘last mile’ distributie, waarbij gebruik wordt gemaakt van flexibele logistieke hubs aan de rand van de stad. Vanuit de hubs vindt zowel bevoorrading als het afvoeren van afvalstromen plaats. Tot nu toe richt de retourlogistiek zich vooral op verpakkingen en apparaten, maar in theorie is dit voor alle afvalstromen een optie zoals ook het model van GroenCollect laat zien.
Als laatste onderdeel van het symposium gingen de sprekers met elkaar in gesprek met elkaar en de zaal tijdens de paneldiscussie. Over verschillende zaken werd gediscussieerd: in hoeverre is de markt zelf in staat om de logistieke uitdagingen op te lossen? In hoeverre ligt er een rol voor lokale of centrale overheden? De laatste woorden zijn er nog niet over gesproken maar ondanks de verschillende achtergronden is in grote lijnen consensus over één ding: er liggen nog volop kansen en uitdagingen voor slimmere logistiek van bedrijfsafval, zowel vanuit het perspectief van de circulaire economie als de leefbaarheid van gebieden. Het mini-symposium was een goede eerste stap om samen op zoek te gaan naar de logistiek van bedrijfsafval van de toekomst.