Inspiratiedag 2024: ‘Voorkomen bedrijfsafval, een kwestie van kiezen’
Op een zonnige woensdag in november verzamelden zo’n 60 geïnteresseerden zich in voormalig stadsklooster De Observant in Amersfoort. De jaarlijkse Inspiratiedag van VANG Buitenshuis werd een dag van verbeelden, verbinden, kiezen en (kennis) delen. En hij viel samen met de lancering van de VANG Buitenshuis-podcast 'Slim Inkopen, Slim Afvoeren'.
“Kies je eerder een gezond of ongezond tussendoortje?” wordt aan iedereen gevraagd bij binnenkomst. Gezond, zeg ik braaf, waarna ik een sticker met mijn naam krijg en mijn jas ophang. Vanwege de treinstakingen van deze dag is de opkomst iets lager dan verwacht, maar de ruim 60 bezoekers maken het al snel gezellig. Zij zijn werkzaam in 4 sectoren: cultuur, sport, kantoren en centrumgebieden en zullen zich ’s middags verdelen over eigen deelsessies.
We nemen plaats in de middeleeuwse bovenzaal voor het plenaire ochtendprogramma. Naast me zit een jongeman die op een advocatenkantoor werkt. “Ik wil mijn collega’s meekrijgen om beter te scheiden. De faciliteiten hebben we al, nu het gedrag nog.” Na een welkomstwoord, een interview met Jennifer van Dijk, programmamanager van VANG Buitenshuis en een voorstelvideo van de rest van haar team, is het tijd voor de eerste spreker.
De kracht van verbeelding
Met een gepassioneerd verhaal neemt Marieke Rietbergen van de Design Innovation Group ons mee naar de wondere wereld van verbeelding. Via beelden van de veelbesproken tentoonstelling Futurama gaan we naar het New York van 1939, waar mensen een blik in de toekomst konden werpen, zoals die was voorgesteld door de Amerikaanse ontwerper Norman Geddes. Denk aan verkeersknooppunten vol futuristische auto’s. “I have seen the future!” klonk het destijds achteraf. Dat is iets waar Rietbergen ook wil voor wil zorgen. Ze is er heilig van overtuigd dat het nodig is om de circulaire economie levendig voor ons te zien, willen we die kunnen realiseren. Of zoals regisseur George Lucas zei: “Dreams are extremely important. You can’t do it unless you imagine it.”
De circulaire toekomst in 2050
En zo geschiedde. We sluiten onze ogen en reizen via een soort geleide meditatie met een tijdmachine naar het jaar 2050. Daar bekijken we hoe onze organisaties eruitzien in de circulaire toekomst. Wanneer er geen grondstoffen meer het land ín en geen afvalstoffen meer het land uit mogen. Vervolgens tekenen en beschrijven wat we daar hadden ‘verzinnebeeld’, zoals Rietbergen het noemt. Het schetst een beeld van uitdaging, maar ook spanning, nieuwsgierigheid en hoop.
Minicollege gedragsverandering: willen versus gedrag
Terug in 2024 is het tijd voor de koffiepauze, gevolgd door het minicollege gedragsverandering. ‘Gedragoloog’ Stefan van der Wal begint met een foto van de tafel die zojuist bij de koffie stond. Met daarop een fruitschaal en een, relatief lege, schaal met plakken cake. Én natuurlijk de antwoorden op de vraag over tussendoortjes. De vergelijking van onze antwoorden en onze acties legt pijnlijk – en komisch – de kloof bloot tussen dat wat we wíllen (intentie) en dat wat we dóen (gedrag). Voor maar liefst 95% vertoont de mens onbewust gedrag, zo leren we. Onder andere door confirmation bias, negativity bias en nog meer soorten bias.
Van der Wal laat mooie voorbeelden zien van geslaagde en minder geslaagde gedragsinterventies, en de zaal levert een grote bijdrage met eigen goede voorbeelden en slechte (maar leuke) voorbeelden. Enkele take-aways? Richt je allereerst op de grootste vervuilers. Laat niet het verkeerde gedrag zien. En: heb je niet te maken met een gedragsprobleem, maar met een systeemprobleem? Dan heeft het geen zin om gedragswetenschap in te zetten.
Na de gezellige lunch, waarvan de overgebleven broodjes naar daklozen in Amersfoort gaat, gaan de bezoekers uiteen in groepen voor de deelsessies.
Deelsessie Cultuur
"Er komt al veel op jullie af, en daar komt het grote onderwerp duurzaamheid ook nog eens bij. Dat is behoorlijk uitdagend", erkent Denise Woordes-Derksen van het ministerie van OCW. Samen met Johanna Minnaard van VANG Buitenshuis leidt ze de deelsessie voor de theater- en museumwereld. Er is nog veel kennis met en binnen de sector te delen, en dat doet de groep dan ook. Onder andere Hilke Bastiaansen van Het Zuidelijke Toneel laat zien hoe zij een verduurzamingsslag maakt door te werken met acteurs met een vast contract, herbruikbare decors en zelfs ‘niet-fysieke decors’: rook, licht en geluid. De cultuursector lijkt bij uitstek de sector die bezoekers kan inspireren tot duurzaam gedrag.
> Luister op Spotify de Slim Inkopen, Slim Afvoeren podcast over de cultuursector met brancheorganisatie NAPK.
Deelsessie Sport
"Als je herbruikbare bekers maakt voor op je club, laat ze er dan niet té leuk uitzien, anders neemt men ze mee naar huis", adviseert Rebekka de Koning (Kenniscentrum Sport & Bewegen) met een knipoog. Ze begeleidt met Jennifer van Dijk van VANG Buitenshuis de sportsessie met zo’n 20 deelnemers uit de sportwereld. Kennis over afvalscheiden en de rol van sportbonden stonden hierbij centraal. Adviseur circulaire economie Cees Riksen vertelt over het verbod op wegwerpverpakkingen, maar biedt ook handvatten om hiermee aan de slag te gaan. Olympisch hockeykampioen Kim Lammers en Floris Verheij vertellen een enthousiast verhaal over circulaire sportkleding van CirculR en inzamelinitiatief ClubHub. En Leonie Boon deelt haar ervaringen over een afvalpilot waarbij 5 sportverenigingen in Hendrik Ido Ambacht samenwerken.
> Luister op Spotify de Slim Inkopen, Slim Afvoeren podcast over de sportsector met Kenniscentrum Sport & Bewegen.
Deelsessie Kantoren
Lara Jongejans is projectmanager van The Green Businessclub. Dit netwerk ontstond op de Amsterdamse Zuidas en vertegenwoordigt een mooie groep bedrijven met ambities op het vlak van duurzaamheid. Samen met Klaas van der Sterren van VANG Buitenshuis begeleidt ze een geanimeerde sessie met zo’n 20 mensen, met veel interactie. Er werden casussen gedeeld en die werden enthousiast met elkaar besproken in koppels en vervolgens in groepjes van vier.
> Luister op Spotify Slim Inkopen, Slim Afvoeren podcast over kantoren met The Green Businessclub.
Deelsessie Centrumgebied
Wat kunnen ondernemers doen aan afvalscheiding? Dat was de hoofdvraag in de sessie met Marleen Strien van De Nieuwe Winkelstraat, Maarten van het Bolscher en Bob Smit van VANG Buitenshuis. Ook was er een interessante presentatie van inzamelaar Oscar Circulair, die de grote steden afvalvrij wil maken. Greendish gaf praktische tips om voedselverspilling tegen te gaan. Voorbeeld: gebruik in je restaurant een ‘foodie bag’ – als variant op de ‘doggy bag’. Daarnaast waren er duurzaamheidstips die ondernemers ook nog eens geld kunnen opleveren.
> Luister op Spotify Slim Inkopen, Slim Afvoeren podcast over centrumgebieden met De Nieuwe Winkelstraat.
Reacties bezoekers
Met een lekker drukke borrel in de bar eindigt een interactieve en positieve dag. Enkele reacties:
"Ik vond het interessant en leuk om met mensen uit het vakgebied ervaringen te delen en uitdagingen te bespreken. Daar gaan we mee door via The Green Businessclub."
"Wij zijn druk met het verminderen van kantoorartikelen, en wilden al in contact komen met onze leverancier. En die bleek puur toevallig ook aanwezig te zijn, toen hij zich voorstelde aan de lunchtafel. Zo konden we meteen dingen bespreken!"
"Ik heb gegevens uitgewisseld met iemand uit de sportwereld die vergelijkbare afvaluitdagingen heeft. Een mooi voorbeeld van het nut van deze dag."
"Heel goed dat zo’n dag georganiseerd wordt. We zijn allemaal onderdeel van dezelfde toekomst, dus laten we die gemeenschappelijke deler blijven zien. Dan kun je samen optrekken en heb je wat aan elkaars inzichten. Ik ben geïnspireerd en geënthousiasmeerd om er meer werk van te maken!"