Vijf kantoren, vijf systemen: waarom het voorkomen en beter scheiden van afval nog niet vanzelf gaat
In opdracht van VANG Buitenshuis voert Green Business Club Nederland in 2025 en 2026 een verdiepend onderzoek uit naar het beter scheiden van afval op kantoren. Centraal staat de vraag waarom er nog veel organisch afval (swill), papier en plastic in het restafval verdwijnt, ondanks vele inspanningen.
Na de werkbezoeken aan de eerste vijf locaties tekent zich een helder beeld af: iedereen doet het anders en nergens gaat het perfect.
De verwarring begint bij de bak
Bontons, Lune afvalscheidingsstations, kliko's weggewerkt in grote kasten – op alle vijf bezochte locaties staan afvalscheidingsbakken in allerlei soorten en maten. De ene keer staan ze prominent opgesteld naast de pantry, de andere keer zijn ze netjes weggewerkt achter laden of deuren. Het medewerkers per afvalscheidingsbakken varieert bovendien enorm: van een scheidingsstation per 10 medewerkers, tot een per 80 medewerkers.
De communicatie varieert van stickers met een icoon tot uitgebreide posters met tekst en voorbeelden. Ook de benaming varieert: heet het nu papier of papier en karton? Plastic, PD (plastic verpakkingen en drankkartons) of PMD (plastic verpakkingen, metalen verpakkingen en drankkartons)? Organic, swill (organisch keukenafval) of GFTE (groente, fruit, tuin- en etensresten)?
Wat werkt?
Met deze verschillen leggen we de vinger op een gevoelige plek. Want de verschillen zijn niet alleen verwarrend voor de medewerkers van de organisatie, het maakt het ook lastig om te begrijpen wat eigenlijk werkt. Welke aanpak levert de beste resultaten op?
Data ontbreekt op cruciale momenten
Van de vijf bezochte locaties hebben slechts twee inzicht in hun afvalscheidingsdata. Zij kunnen precies aangeven hoeveel kilogram papier, plastic en organisch afval er maandelijks gescheiden wordt ingezameld, en hoeveel restafval er overblijft. De andere drie locaties weten het simpelweg niet. Dat komt omdat deze organisaties een kantoor hebben in een bedrijfsverzamelgebouw, en het eigen afval belandt bij het afval van de andere huurders. Op deze locaties worden afvalscheidingsbakken geplaatst, communicatiemateriaal opgehangen, maar of het ook daadwerkelijk het gewenste effect oplevert, blijft gissen.
Meten is weten
Zonder data en nulmeting is het onmogelijk om bij te sturen. Gaat de scheiding beter sinds er nieuwe afvalvoorzieningen zijn geplaatst? Helpt de uitgebreide communicatie? Of maakt het juist niet uit? Deze vragen blijven onbeantwoord wanneer het niet wordt gemeten.
Een blik in de bak: nergens perfect
Welke zak je kiest voor welke stroom, is van belang. Zo mag PD enkel worden aangeleverd in transparante zakken, om op het oog te beoordelen over de stroom voldoende schoon is. Restafval mag in een niet-transparante grijze zak. Op meerdere locaties wordt gebruik gemaakt van gekleurde zakken om de verschillende afvalstromen te onderscheiden: groen voor organisch, blauw voor papier, oranje of rood voor plastic, grijs voor rest. In theorie een helder systeem. In de praktijk blijkt dit op twee van de vijf locaties niet goed te werken.
Daar is de kleur van de zakken inconsistent: soms hangt er een groene zak in de papierbak, een rode in de bak van restafval of een grijze niet-transparante zak in de bak voor plastic. De kleur correspondeert dan niet met de stroom, waardoor zowel medewerkers als het schoonmaakteam in de war raken. Bij het wegbrengen van de zakken naar de expeditie-ruimte met afvalcontainers belandt mogelijk alles bij het restafval en is alle moeite van het scheiden op de werkvloer voor niets geweest.
Hoe moet het dan?
VANG Buitenshuis heeft enkele tips die bijdragen aan betere afvalscheiding:
- Zorg voor schone afvalbakken op logische plekken (daar waar afval ontstaat) en haal kleine prullenbakken bij bureaus weg.
- Gebruik afvalbakken die per afvalstroom duidelijk verschillen in vorm of opening, bijvoorbeeld een smalle gleuf voor papier.
- Maak gebruik van gestandaardiseerde pictogrammen en kleuren, te vinden via onze pagina Afvalscheiding.
- Maak de restafvalbak kleiner dan de andere bakken om scheiden van afval te stimuleren.
- Zet – waar mogelijk – de restafvalbak helemaal rechts in het rijtje van afvalbakken. Mensen lezen van links naar rechts, dus op die manier gaan ze eerst alle andere afvalbakken na wat scheiden van afval stimuleert.
- Gebruik duidelijke voorbeelden boven en op de bakken. En communiceer wat er WEL in de bak moet, in plaats van wat er NIET in moet.
- Monitor en geef feedback richting medewerkers over hoeveel afval gescheiden wordt.
Het vervolg van het onderzoek
De komende maanden bezoeken we nog vijf kantoorlocaties. Bij elke locatie kijken we niet alleen naar wat er staat, maar ook naar wat er gebeurt. Hoe gebruiken medewerkers de voorzieningen? Is de communicatie duidelijk? We spreken met facilitair managers, medewerkers op de werkvloer, schoonmaakteams, cateraars en afvalinzamelaars. We analyseren de data, of helpen organisaties hoe ze die data überhaupt kunnen verzamelen.
Aan de slag met interventies
Op iedere locatie gaan we aan de slag met interventies: het verbeteren van de plaatsing van afvalbakken, het herzien van communicatiemateriaal, het trainen van teams, of het implementeren van monitoring. En we meten het effect.
Het doel?
Uiteindelijk hopen we concrete, bewezen maatregelen te kunnen identificeren die werken. Zodat de volgende kantoororganisatie die afvalscheiding wil verbeteren, niet opnieuw het wiel hoeft uit te vinden, maar kan leren van wat al bewezen effectief is.
Een organisatie aanmelden voor deelname aan het onderzoek of meer weten over de bevindingen? Neem contact op met Nina van den Berg via nina@greenbusinessclub.nl.