Mag het wat minder? Afvalscheiding als onderdeel van de werkroutine

Spotlight: De instelling werkt aan een heldere weggooiwijzer , zodat elke medewerker weet wat er verwacht wordt. De eerste stap hierbij is een inventarisatie: welke afvalsoorten zijn er het meest en over welke hiervan bestaat het meeste twijfel? Denk aan bijvoorbeeld plastic handschoenen, blik en vervuild papier. In de weggooiwijzer zien medewerkers onder andere wat er met deze afvalsoorten moet gebeuren, met foto’s van de verschillende afvalitems, zodat er geen misverstand kan ontstaan over welk afval bedoeld wordt.
Wie: Een grote zorginstelling voor mensen met een verstandelijke beperking met zowel dagopvang als vaste bewoners.
Gebruikte instrumenten: Afvalsafari, dubbele diamant, R-ladder, Stip op de horizon, brainstorm methodes, roadmap en actieplan.
Ambitie: Beter afval scheiden met als doel minder restafval.
Geplande acties: In gesprek gaan met leveranciers over minder afval, GFT-bakken plaatsen op de afdelingen, standaard protocol invoeren voor inkoop en hergebruik meubels en apparatuur, inkooprichtlijnen instellen, uitwerken weggooiwijzer, herindelen afvalverzameling buiten, verantwoordelijkheden verdelen.

Afval scheiden mag geen extra taak worden

De stroom restafval verminderen , dat is het grote doel van deze instelling. De kracht van de aanpak is dat ze het probleem van twee kanten tackelen. Ze kijken allereerst hoe ze alleen nog materialen binnen kunnen krijgen die geschikt zijn om als monostroom in te zamelen. Om een voorbeeld te geven, de verpakking van etenswaren is uitgebreid geëvalueerd. Op basis hiervan zijn de stickers van de verpakkingen verwijderd, de verpakkingen kunnen hierdoor worden weggegooid in een ‘schone’ afvalstroom met plastic. Dat is natuurlijk mooi, maar de grootste winst behaal je bij de inzameling,  dus gaat de instelling het GFT gescheiden inzamelen. Daarnaast verbetert de instelling de manier waarop medewerkers het afval scheiden.   Bijvoorbeeld door overal dezelfde weggooi richtlijnen te gebruiken. Hierbij staat voorop dat dit scheiden makkelijk moet zijn en weinig tijd mag kosten, omdat de werkdruk in de zorg al hoog is en het scheiden van afval geen extra belasting mag zijn.

Inzicht: In de communicatie tussen de ondersteunende teams op kantoor en de mensen op de vloer gaat het vaak mis, ondanks alle goede bedoelingen. Dus is het belangrijk dat mensen op de vloer direct betrokken worden bij het opstellen van de richtlijnen, zodat zij kunnen aangeven wat het beste werkt.

Een open blik voor verbeteringen

We gingen op afvalsafari en ontdekten daarbij direct een aantal verbeterpunten. Afvalsafari is een methode waarbij je leert je eigen organisatie met ‘een blik van buiten’ te bekijken. Zodat je alles weer met een open blik bekijkt en scherp ziet wat beter kan. Tijdens de afvalsafari viel op dat veel goed gaat, maar dat de communicatie bij afvalbakken soms niet helder is. Afvalbakken voor PD (plastic en drinkverpakkingen) en PMD (plastic metaal en drinkverpakkingen) worden door elkaar gebruikt. Er zijn verschillende richtlijnen voor het bewaren van karton.    En ook over de andere zaken heerst onduidelijkheid, mogen plastic handschoenen bijvoorbeeld bij het incontinentiemateriaal ?

Wie leidt de afvalscheiding?

Het visualiseren van het doel en de weg erheen maakt de ambitie zichtbaar en het zorgt ervoor dat de verschillende acties een duidelijke plek krijgen. Dat is de kracht van het ‘Stip op de horizon’ model dat deze zorginstelling heeft gebruikt. Het doel is helder: beter afval scheiden en daardoor minder restafval. Met het ingevulde model kun je ook de verantwoordelijkheden verdelen en kun je verschillende mensen  bij de afvalscheiding betrekken. Zo is het voor iedereen duidelijk wie het afvalscheidingsproject trekken. En doordat deze mensen het project samen trekken, verdeel je de belasting.

Wat komt er op tafel? Slimmer inkopen, minder en gescheiden weggooien

Als zorginstelling koop je veel eten in. Door dat slimmer te doen en die inkoop met de verschillende afdelingen te coördineren, hoef je aan het einde van de dag minder eten weg te gooien. Dus laat woonlocaties en dagbesteding samen voedsel inkopen en ga creatief om met wat er over is. Kijk bijvoorbeeld hoe van ingrediënten die over zijn nieuwe gerechten gemaakt kunnen worden. En overleg met leveranciers over minder verpakkingsmateriaal en andere zaken. Je bent als zorginstelling een grote afnemer, dus leveranciers willen je – als belangrijke klant – graag tegemoetkomen. Bovendien hebben ze vaak zelf ook duurzaamheidsambities.

Inzicht: Een afvalbak die past in de werkroutine ontwerp je met de mensen op de vloer. Visualiseer een aantal mogelijke oplossingen en leg deze voor. Medewerkers op de vloer ontwerpen zo mee en je haalt nieuwe informatie op over hun behoeften rondom de afvalbakken. Dit neem je mee in het uiteindelijke ontwerp.

Een flinke hap uit het restafval

De instelling wil serieus werk maken van het gescheiden inzamelen van GFT. Dit is een grote stroom die nu bij het restafval komt en door deze apart in te zamelen verlaag je de hoeveelheid restafval.  Het betekent wel dat er naast de bakken die er nu zijn (kleine) GFT-bakken komen en dat ook de opstelling van de bakken buiten moet worden aangepast, om ruimte te maken voor die nieuwe GFT-bakken.

Het gedoe gaat de prullenbak in

De belangrijkste les bij deze zorginstelling is dat gemak voorop moet staan. Medewerkers zijn gemotiveerd, maar afvalscheiding moet wel passen binnen de werkprocessen, zodat het niet te veel tijd en moeite kost. Dat begint met een heldere weggooiwijzer. Een document dat in eenvoudige stappen laat zien wat er verwacht wordt van medewerkers en hoe ze dat in hun werkroutine kunnen inpassen.