Voor minder dan 0 doen we het niet!

Spotlight: IKEA beschikt over veel filialen, één ervan werd aangewezen als proeftuin. Elke aanpassing of experiment krijgt een pilot op deze locatie. Is een pilot succesvol, dan wordt opgeschaald naar andere filialen.
Wie: IKEA, een geliefde meubelverkoper die wereldwijd actief is en in Nederland 12 filialen heeft.
Gebruikte instrumenten: Afvalsafari, dubbele diamant, R-ladder, Stip op de horizon, brainstorm methodes, roadmap en actieplan.
Ambitie: 0% restafval in 2030.
Uitgevoerde actie: Opstellen stroomschema afvalstromen.
Geplande acties: Overzicht creëren van de verschillende afvalstromen, verbeteren communicatie over afvalscheiding en samen met de afvalverwerker monostromen optimaliseren.

Duik eerst diep in de afvalstromen

Om het laatste restafval op te ruimen, duikt IKEA de afvalstromen in. Volgens medewerkers gaat het nu nog vooral om kleine afvalstromen en om afval dat uit verschillende materialen bestaat. Medewerkers geven aan dat het belangrijk is om de stromen te analyseren: waar komt het afval vandaan en kunnen we ervoor zorgen dat de stroom stopt?

Een andere medewerker zegt: “Er werken hier meer dan 400 mensen. Het is belangrijk dat we duidelijk communiceren, zodat iedereen weet wat er verwacht wordt.”

Inzicht: Als je naar de nul procent wilt, moet je het systematisch aanpakken. Ieder afvalitem moet een plek krijgen in een stroom die geschikt is voor recycling. IKEA onderscheidt nu al 23(!) recyclebare afvalstromen die het kan inzamelen. En afval dat niet geschikt is voor recycling kun je het beste buiten de deur houden. Om al deze overwegingen te doorlopen, is een sluitend stroomschema een geweldig hulpmiddel.

Afvalsafari brengt toch nog laaghangend fruit

Kijk je als een nieuwkomer of als externe, dan zie je dingen die de vaste medewerkers niet meer zien, omdat je een frisse blik hebt en anders kijkt naar de huidige situatie. Om die blik in te zetten, gebruiken we de afvalsafari. Een tocht door het filiaal waarbij je probeert onbevangen naar alles te kijken wat met afval te maken heeft.

Er vielen direct al een paar zaken op waarbij IKEA met weinig inspanning verbeteringen kan doorvoeren. Bijvoorbeeld in de signing bij de afvalbakken op het milieuplein.

En nu: actie!

Observeren is het begin, maar echt stappen zet je door in actie te komen. Dus stelden we ons de volgende vragen:

• Hoe kunnen we oplossingen ontwerpen die op de lange termijn blijven doorwerken en die passen bij de dagelijkse praktijk in de filialen?
• Hoe zorgen we ervoor dat iedereen binnen de winkel het afval op dezelfde manier behandelt?

Dat laatste is een extra grote uitdaging omdat kennisoverdracht lastig is. IKEA heeft namelijk veel medewerkers en die medewerkers zijn vaak tijdelijk in dienst waardoor je steeds nieuwe mensen wegwijs moet maken.

‘Stip op de horizon’ model

IKEA zette het ‘Stip op de horizon’ model in, om van het einddoel op een logische manier naar concrete acties te komen.

In dit model begin je met het doel, in het geval van IKEA: 0% restafval in 2030. Vervolgens kijk je op welke manieren je dit doel kan bereiken. Bij IKEA zijn dat: een heldere communicatie over afval, het analyseren en verminderen van de restafvalstroom, ervoor zorgen dat recyclebare afvalstromen minder ‘vervuild’ worden en het verminderen van de hoeveelheid niet recyclebaar afval.

Aan de doelen koppel je gewenste resultaten en om die resultaten te bereiken, ga je over tot concrete acties.

Stroomschema naar 0%

De grootste prestatie van dit project was misschien wel het bouwen van een stroomschema, voor afvalstromen. Hiermee kan je voor elk afvalitem bepalen of het kan worden voorkomen, verminderd of kan worden opgenomen in een recyclebare monostroom.

Het schema helpt vragen te beantwoorden als:

• Kan je voorkomen dat dit afval bij het restafval terechtkomt?
• Kan het afval direct hergebruikt worden?
• Wat kan de leverancier doen om ervoor te zorgen dat dit afval niet meer binnenkomt?

Het stroomschema staat voor een manier van denken en doen en helpt iedereen die wil bijdragen om afvaluitdagingen op een systematische manier op te lossen.

Het hele filiaal gaat voor een schone afvalstroom

IKEA heeft grote ambities en neemt die ambities ook zeer serieus. Dat betekent dat IKEA iedereen in het filiaal wil meenemen, door ze de veranderingen – waar ze middenin staan - te laten zien en te laten meebeleven.

Dit door van de stip op de horizon ook hun stip op de horizon te maken en door goed te luisteren naar de mensen op de vloer. Werken maatregelen in de praktijk en wat zien zij dat nog beter kan?

De uitkomsten van de pilots deelt de winkel met het hoofdkantoor, met hieraan gekoppeld een uitleg over wat er nodig is om alle nodige acties uiteindelijk ook uit te voeren. Tenslotte betrekt IKEA ook de afvalverwerker waar mee gewerkt wordt. Zo wordt het laten opdrogen van de restafvalstroom een project van iedereen.