En voor de rest… nog beter afval scheiden
Duwtje voor één van de mbo-colleges van ROC Amsterdam – Flevoland op weg naar 5% minder restafval.
Welk afval moet in welke bak? En heeft het eigenlijk wel zin om afval te scheiden of komt het uiteindelijk allemaal in dezelfde bak terecht voor nascheiding?
Niet zo’n gekke vraag, want in de gemeente waar dit ROC staat, wordt nascheiding toegepast voor huishoudelijk afval. Dus heb je als onderwijsinstelling een extra grote uitdaging om je studenten en medewerkers te motiveren om bedrijfsafval wél zorgvuldig te scheiden. Het is daarom ook niet vreemd dat op dit moment de vermindering van het restafval stagneert.
Ondanks het feit dat dit ROC goed bezig is met duurzaamheid. Het is een van de strategische thema’s van de instelling. Er worden samen met leveranciers flinke stappen gezet naar een circulaire bedrijfsvoering en studenten runnen een Green Office.
Tijd dus voor een duwtje, zeker omdat het ROC de hoeveelheid restafval met 5% per jaar wil verlagen. In dit artikel zie je hoe dit ROC de stagnatie bij de vermindering van het restafval doorbreekt.
Spotlight: Binnen de facilitaire dienst is een groep mensen heel actief. Zij ruimen spontaan afval op. Laten studenten zien welk afval ze waar weg kunnen gooien en verplaatsen verkeerd weggegooid afval naar de goede bak. Zij dragen zo veel bij aan een betere afvalscheiding.
Wie: Een van de mbo-colleges van ROC van Amsterdam – Flevoland, met 3000 studenten en 550 medewerkers.
Gebruikte instrumenten: Safari, dubbele diamant, R-ladder, Stip op de horizon, brainstorm methodes, roadmap, actieplan.
Ambitie: het ROC gaat voor maximaal 50% restafval in 2024
Geplande acties: afvalscheiding onderdeel maken lesprogramma, tastbare resultaten afvalscheiding delen, communicatie afvalscheiding verbeteren.
Als het niet te veel moeite kost
Tijdens een afvalsafari kijk je met een open blik naar de organisatie. Hoe werken maatregelen in de praktijk? Wat gaat goed en wat kan beter?
Het valt op dat de afvalbakken in het ROC niet altijd in dezelfde volgorde staan en ook niet altijd in een logische volgorde. Met het restafval altijd als laatste, zodat daar ook alleen de dingen die overblijven inkomen. Ook staan er op de bakken verschillende iconen en valt op dat veel afval in een verkeerde bak terecht komt.Zo raken afvalstromen vervuild en is de scheiding niet effectief. Dit constateerden de deelnemers van de afvalsafari zowel bij klaslokalen als bij de docentenkamers.
Uit gesprekken blijkt dat mensen best mee willen doen met afval scheiden, maar dat ze ook wel gemakzuchtig zijn. Ze letten niet altijd even goed op, denken dat ze wel weten hoe het moet of hebben geen zin om het allemaal netjes te doen: “het moet niet te veel moeite kosten”. Het feit dat in veel gevallen het afval thuis nagescheiden wordt, speelt hier misschien een rol in.
Inzicht: Uit de gesprekken komt naar voren dat je mensen niet motiveert met ‘het vingertje’. Stimuleer studenten en leerkrachten om bewust afval te scheiden met liefde, aandacht en humor! Complimenten doen wonderen.
Duurzaamheid kun je leren
Niet alleen het hoe maar ook het waarom is voor veel studenten en medewerkers belangrijk. Het ROC heeft daarom duurzaamheid opgenomen in het curriculum en afvalscheiding kan daar een onderdeel van zijn. Zo creëer je als onderwijsinstelling voor jezelf een goede gelegenheid om studenten helemaal mee te nemen in de materie:
- Wat is het belang van afvalscheiding?
- Wat zijn de overwegingen om op een bepaalde manier afval te scheiden?
- Wat is een circulaire economie, wat is de R-ladder?
- Hoe werkt afvalscheiding en wat zijn de gevolgen als je afval niet op de goede manier weggooit?
Hierdoor raken studenten en alle medewerkers meer betrokken bij de duurzame doelstelling van het ROC, meer overtuigd van het belang van de afvalscheiding en daardoor meer gemotiveerd.
Spotlight: Het ROC gaat aan de slag met een laagdrempelige pilot. Om nog duidelijker te maken wat in welke bak hoort, komen er afbeeldingen van veel verkeerd weggegooide items boven de juiste afvalbak. Zo kan er geen misverstand meer bestaan.
Een duidelijk doel geeft richting. Dat bereik je met het model ‘Stip op de horizon’, waarin je losse initiatieven en acties kunt uitzetten. Zodat je ziet wat je per actie bereikt en wat dat doet voor het grotere doel.
De stip op de horizon is bij het ROC uitdagend: maximaal 50% restafval in 2024. In 2023 was het percentage 55%.
Om daar te komen zet het ROC in op beter communicatie naar studenten en medewerkers. En dan vooral op de plekken waar het afval wordt gescheiden.
Die plekken worden ook eenduidiger ingericht, zodat je overal op dezelfde manier het afval kan scheiden. Medewerkers gaan actief controleren of dit scheiden goed gaat. Ze verplaatsen afval als dat nodig is en spreken anderen aan als ze het afval niet goed weggooien.
Zo zorgt dit ROC voor betere (mono)afvalstromen. Ten slotte is het - zoals eerder aangeven - de wens dat afvalscheiding onderdeel wordt van het curriculum.
Afvalvermindering bij de voordeur
Minder afval erin is minder afval eruit. Dus gaat het ROC in onderhandeling met partners en leveranciers. Als grote partij kunnen ze hierbij veel bereiken. Bijvoorbeeld door eisen te stellen over de hoeveelheid verpakking of over de dienstverlening. Als de mensen op de werkvloer het GFT-afval bijvoorbeeld in biologisch afbreekbare zakken mogen verzamelen, dan wordt dat een stuk makkelijker.
Een proeftuin voor afvalscheiding
Het mooie van het ROC is dat het een lerende omgeving is. Het ROC gaan nu aan de slag met het verminderen van restafval. Het doet dat met pilots die het ROC evalueert, verbetert en - als ze succesvol zijn - breder inzet. Zodat je sneller het verschil maakt.
Ook maakt het ROC meer mensen verantwoordelijk voor het behalen van het hoofddoel: het Green Office, de Studenten Raad en de schoonmaakploeg worden actief meegenomen. Een van de medewerkers: “We hebben gemerkt dat wanneer mensen anderen persoonlijk aanspreken, complimenten geven en de weg wijzen, we sneller meer resultaten boeken. Zo verminderen we de hoeveelheid restafval en houden we schonere afvalstromen over.”
Delen
Wat is het duwtje (en wie geeft het)?
Bedrijven helpen om circulair te worden, dat is het doel van VANG Buitenhuis. Een van de initiatieven hierbij is de maatwerkregeling Duwtje in de Rug. Sociaal en strategisch designstudio DIG duikt hierbij samen met bedrijven in de organisatie. Het resultaat van de analyses en gesprekken is altijd een concreet actieplan, zodat bedrijven echt stappen zetten met afval reductie en circulair werken.