Hoe verminder je afval als je al ‘goed bezig bent’?

Wie: Eén van de grootste hogescholen van Nederland met 14 academies en circa 35.000 studenten. 
Gebruikte instrumenten: Afvalsafari, dubbele diamant, R-ladder, Stip op de horizon, brainstorm methodes, roadmap, actieplan. 
Ambitie: Hoger op de R-ladder komen. Elke actie telt om uiteindelijk te komen tot een circulaire bedrijfsvoering. 
Geplande acties: Het gesprek voeren met leveranciers over minder inkopen van afval, het weghalen van printers, het uitfaseren van combinatieverpakkingen in de catering, communicatie afvalscheiding verbeteren, GFT scheiden in alle gebouwen & weegschaal invoeren voor GFT.

Elke activiteit brengt je dichter bij nul

Deze hogeschool is al goed bezig, maar er blijft toch ook veel te winnen. Veel eten in de kantine is per stuk verpakt en er belandt nog veel GFT bij het restafval. Bovendien wil de hogeschool minder afval ‘inkopen’, bijvoorbeeld door leveranciers uit te dagen minder verpakkingsmateriaal te gebruiken.

Als je al aardig wat resultaten hebt geboekt en je de hoeveelheid restafval flink verminderd hebt, wordt afvalreductie steeds lastiger. Je moet het hebben van kleinere stappen. Gelukkig zijn er nog veel knoppen waar je aan kunt draaien.

Inzicht: Ja de afvalscheidingsstations zijn volgens studenten en medewerkers duidelijk ingericht, alleen de papiergleuf is smal: “dus gooi je karton bij het restafval”. Door in gesprek te blijven met de doelgroep, krijg je belangrijke informatie. Die informatie helpt je de afvalscheidingsstations steeds beter in te richten.

Met een open blik zie je meer

Door met een open blik te kijken, is het makkelijker om te ontdekken waar je stappen kan maken. We noemen de methode waarmee je met een ‘open blik’ door je eigen organisatie loopt en met mensen in gesprek gaat een afvalsafari.

Uit de afvalsafari bij de hogeschool bleek bijvoorbeeld dat studenten niet altijd weten welk verpakkingsmateriaal in welke afvalbak hoort. Dit geldt vooral bij verpakkingen die gemaakt zijn uit samengestelde materialen. Bijvoorbeeld voor een deel uit karton en voor een deel uit plastic.

Dit is eenvoudig op te lossen door op de borden boven de bakken afvalitems te tonen die worden verkocht in de kantine, zodat er een match is tussen wat studenten en medewerkerts in hun hand hebben en wat ze bij het afvalscheidingsstation zien.

Idee: zorg ervoor dat de borden makkelijk aanpasbaar zijn, dan kan je snel inspelen op nieuwe producten in de kantine.

Verder zagen we dat de schoonmaakploeg enthousiast is over de aparte GFT-bakken en het geen probleem vindt om die wat vaker te legen.

Inzicht: Test aanpassingen bij bijvoorbeeld de afvalscheidingsstations eerst. Zodat je pas investeert op het moment dat je zeker weet dat de verandering effectief is.

Stip op de horizon geeft richting aan het actieplan

• GFT in de keuken beter scheiden en minder eten weggooien.
• Goed kijken naar de verpakkingen van etenswaren, wanneer is verpakken echt nodig?
• Bij de afvalscheidingsstations nog duidelijker maken, welk afval waar hoort.
• Printers weghalen, zodat er minder papier gebruikt wordt.
• De plek waar je je dienblad terugbrengt testen, om beter scheiden bij de restaurants mogelijk te maken.
• De karretjes waarmee het afval wordt opgehaald (op termijn) zo aanpassen dat ze beter aansluiten bij de wensen op de werkvloer.
• Leveranciers betrekken bij de doelstellingen. Hoe kunnen zij ervoor zorgen dat er minder verpakkingsmateriaal de organisatie binnenkomt?

Medewerkers van de hogeschool hebben veel ideeën en plannen. Ze stelden een actieplan op en het model ‘Stip op de horizon’ gaf dit actieplan richting. In dit model zet je eerst de ambitie neer, vervolgens werk je via doelen en resultaten terug naar de concrete acties die daarbij passen.

Spotlight: In de keuken komt op initiatief van de cateraar een weegschaal voor GFT-afval. Door het afval te wegen, zie je direct hoeveel je weggooit. Dat motiveert om bijvoorbeeld slimmer in te kopen. Of om met creatieve ideeën te komen om overgebleven voedsel te verwerken in nieuwe gerechten.

Meteen in de actiestand

De communicatie over het afval scheiden kan beter. Om dit te bereiken betrekt de hogeschool studenten uit relevante vakgebieden, omdat zij beschikken over de nieuwste (vak)kennis en ervoor kunnen zorgen dat die communicatie nog beter aansluit bij de studenten.

Met de catering werkt de hogeschool aan de vermindering van het restafval. De GFT-bakken staan bij deze hogeschool buiten. GFT daar weggooien kost daardoor meer moeite dan het weggooien in de restafvalbak binnen. Hierdoor is de kans groot dat GFT bij het restafval terecht komt.  Het idee is om te experimenteren met een kleine GFT-bak in de buurt van het aanrecht, die je later buiten kunt legen. Uiteraard is het belangrijk dat alle maatregelen in overleg gaan met de mensen in de keuken. Zij kunnen het best inschatten of de voorstellen werken in de praktijk, waar belemmeringen zitten en waar juist kansen liggen.

Goed bezig, dus vier je successen

Afval verminderen doe je uiteindelijk met z’n allen. Dus is het goed om steeds opnieuw studenten en medewerkers bij activiteiten te betrekken, zodat ze weten wat er speelt en beseffen dat grote vermindering van restafval met heel veel kleine stapjes gaat.

Dat wordt ook nog leuk als je het tastbaar maakt en je successen viert. Bijvoorbeeld door een borrel te organiseren met bitterballen van op het eigen koffiedik gekweekte oesterzwammen!